Tuesday 6 May 2008

Nan Ngôn

Đọc Hàn Phi Tử hồi ĐH và rất thích bài này - thích đến mức học theo và chẳng muốn nói gì nữa, cho dù đôi khi vẫn không kìm nổi . Thích quan điểm pháp trị của Hàn Phi. Nhưng lại bị nhận xét là bản thân theo chủ nghĩa gì nhỉ, quên mất từ chuyên môn rồi, đại ý là rộng lượng và hay bị thiên về tình cảm quá. Thì thế, quan điểm rằng xã hội phải vận hành theo pháp luật, nhưng pháp luật đó phải được xây dựng và thực thi bởi những con người có trái tim. Muốn viết một bài trình bày luận điểm này lắm nhưng chưa đủ sức, để giành đó đã. Tạm thời vẫn thấy nan ngôn.

"Bầy tôi là Phi sở dĩ ngại nói là vì:

Nếu lời nói thuận tai, trơn tru, đẹp đẽ, văn vẻ, hoa mỹ thì bị xem là phù hoa mà không chân thật.

Nếu lời nói đôn hậu, cung kính, thẳng thắn, cẩn thận thì bị xem là vụng về không giống người ta.

Nếu nói nhiều, dẫn nhiều lại hay so sánh thì bị xem là trống rỗng, vô dụng.

Nếu nói tóm tắt, gọn gàng, trình bày thẳng mà không tô vẽ thì bị xem là gay gắt mà không giỏi biện luận.

Nếu nói gay gắt đến những người thân cận, nêu rõ từng người thì bị xem là gièm pha và không nể nang người ta.

Nếu nói chuyện rộng lớn, sâu xa không thể lường được thì bị xem là huênh hoang, vô dụng.

Nếu nói chuyện vụn vặt trong nhà, trình bày hết điều này đến điều khác thì bị xem là thô lậu.

Nếu lời nói gần với thế tục, giọng không làm phật lòng người trên thì bị xem là tham sống và nịnh hót người trên.

Nếu lời nói khác xa thế tục, coi thường người ta thì bị xem là lừa dối.

Nếu lời nói lưu loát, nhanh nhẹn, biện luận thông suốt, có nhiều văn vẻ thì bị xem là hoa hòe hoa sói.

Còn nếu bỏ văn chương, chỉ cứ theo phép tắc mà trình bày thì bị xem là quê mùa.

Nếu luôn đem chuyện Kinh Thi, Kinh Thư nói chuyện bắt chước người xưa thì bị xem là kẻ tụng sách xưa.

Chính vì vậy cho nên bầy tôi Phi ngại nói và rất lo lắng..."

Còn bạn thì sao?